Co to jest własność intelektualna ?

Własność intelektualna jest to pojęcie, które odnosi się do wytworów umysłu człowieka i jego twórczości. Wszystko co powstało w drodze intelektualnego procesu i zostało ujęte w postaci materialnej nazywamy własnością intelektualną. Przykładem może być rysunek, szkic, książka,  słowa piosenki, skomponowana muzyka, program komputerowy itd. Własność wskazuje na prawo bezwzględne (prawo rzeczowe) czyli skuteczne erga omnes.

Własność intelektualna jest przedmiotem wielu aktów prawnych. Wśród nich możemy wskazać :

  • Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (tj.: Dz. U. 2017 poz. 776) – dalej jako: PWP;
  • Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tj.: Dz. U. 2018 poz. 1191) – dalej jako: PA

Wymienione powyżej ustawy obejmują w zasadzie wszystkie najważniejsze kwestie związane z prawem własności intelektualnej.

Przedmiot obrotu :

W przypadku praw autorskich przedmiotem obrotu mogą być wyłącznie autorskie prawa majątkowe, ponieważ wyłącznie autorskie prawa majątkowe są zbywalne.  Przepisy prawa stanowią, że nie można zbyć autorskich praw osobistych obejmujących w szczególności: prawo do autorstwa utworu, oznaczenia utworu imieniem i nazwiskiem lub pseudonimem, nienaruszalność treści i formy, decydowanie o pierwszym publicznym udostępnieniu (art. 16 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych).

Autorskie prawa majątkowe mogą być w szczególności przedmiotem umów przenoszących te prawa (sprzedaż, zamiana, darowizna) lub umów umożliwiających korzystanie z tych praw (licencje). Zgodnie z art. 65 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w przypadku braku wyraźnego postanowienia o przeniesieniu praw autorskich przyjmuje się, że doszło do udzielenia licencji.

Umowy przenoszące prawa autorskie :

  1. Określenie pól eksploatacji

Skuteczne przeniesienie majątkowych praw autorskich następuje, co do zasady w typowych umowach prawa cywilnego np. w umowie sprzedaży, zamiany czy też w umowie o dzieło. Skuteczne przeniesienie majątkowych praw autorskich wymaga wskazania w umowie, iż prawa te są przedmiotem tej umowy. Wymagane jest wskazanie, iż umowa obejmuje także przeniesienie majątkowych praw autorskich.

Koniecznym jest również wskazanie „pól eksploatacji” na jakich następuje przeniesienie praw autorskich/udzielenie licencji. Sam zapis, iż „Wykonawca z chwilą wydania dzieła przenosi na Zamawiającego całość majątkowych praw autorskich do wykonanego logotypu” będzie niewystarczające.

Pola eksploatacji to konkretny obszary wykorzystania utworu będącego przedmiotem umowy. Art. 50 ustawy o prawie autorskim wymienia przykładowe pola eksploatacji i najczęściej jest on wprost cytowany w umowach. Wskazane w ustawie pola eksploatacji obejmują: „1) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową; 2) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy; 3) w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2 – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.”

Prawa zależne

Zawierając umowę dotyczącą majątkowych praw autorskich warto pamiętać o równoczesnym uregulowaniu kwestii tak zwanych praw zależnych. Prawo zależne to w dużym uproszczeniu prawo do zredagowania pierwotnego utworu. Bez odpowiednich zapisów umowy samo nabycie majątkowych praw autorskich nie będzie wystarczające do wykorzystania przerobionego utworu. W umowie zatem powinna znaleźć się zgoda twórcy na wykonywanie autorskich praw zależnych lub zobowiązanie do udzielenia zgody na wykonanie praw zależnych.

Wynagrodzenie

W umowie dotyczącej przeniesienia praw autorskich warto w sposób precyzyjny ująć kwestie dotyczące wynagrodzenia twórcy.

W umowach odpłatnych (np. o dzieło) warto pamiętać by umieścić klauzulę zgodnie z którą zapłata ujętego w umowie wynagrodzenia twórcy (np. wykonawcy logotypu) obejmuje także wynagrodzenie za przeniesienie praw autorskich/udzielenie licencji. Wynagrodzenie za samo wykonanie dzieła (wykonanie projektu logotypu) nie będzie bowiem co do zasady tożsame z wynagrodzeniem za przeniesienie majątkowych praw autorskich lub udzielenie licencji. Warto zatem zawrzeć w umowie klauzulę o treści: „Określone w umowie wynagrodzenie Wykonawcy obejmuje pełne wynagrodzenie z tytułu realizacji umowy w tym zarówno z tytułu wykonania dzieła, jak i przeniesienia majątkowych praw autorskich oraz zgody na wykonywanie praw zależnych (…)”.