Stwierdzenie nabycia spadku

Co to jest stwierdzenie nabycia spadku i do czego jest ci to potrzebne ?

Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku, tj. z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 924 i art. 925 kodeksu cywilnego).  Nie jest to jednak jednoznaczne z tym, że jest to załatwione z urzędu, ponieważ nie zawsze wiadomo kto i w jakim zakresie otrzyma spadek, a także jakim dokumentem będzie stwierdzone, iż doszło do nabycia spadku.

Prawo dopuszcza dwie możliwości stwierdzenia nabycia spadku po zmarłym :

  1. w postępowaniu sądowym – postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku;
    2. w drodze postępowania przed notariuszem – notarialny akt poświadczenia dziedziczenia.

Postępowanie sądowe a akt poświadczenia dziedziczenia u notariusza ?

 

Stwierdzenia nabycia spadku – postępowanie nieprocesowe przed Sądem

Postępowanie sądowe o stwierdzenie nabycia spadku, rozpoczyna się wraz ze złożeniem przez osobę zainteresowaną pisemnego wniosku do sądu rejonowego, właściwego dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy (zmarłego) – wynika to wprost z art. 628 kpc.  Należy mieć na uwadze, iż jest to właściwość wyłączna. Wyjątkiem jest sytuacja gdy niemożliwym jest ustalić ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy – wtedy sądem właściwym będzie sąd w którego rejonie znajduje się majątek spadkowy bądź jego część. Istotną kwestią jest, iż postępowanie spadkowe zostanie wszczęte na wniosek każdej osoby mającej w tym interes w prawny (art. 1025§ 1) – m.in. spadkobierca ustawowy, testamentowy, zapisobierca czy nawet wierzyciel spadkodawcy bądź spadkobiercy.

Stwierdzenie nabycia spadku nie nastąpi przed upływem 6 miesięcy od daty otwarcia spadku ( data śmierci spadkodawcy), chyba, że wszyscy znani spadkobiercy złożą oświadczenie o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku – co zdecydowanie przyspiesza procedurę spadkową. Sąd po złożeniu wniosku z urzędu bada krąg spadkobierców, jednak warto jest wskazać już we wniosku pozostałych spadkobierców, ponieważ znacznie przyspieszy to postępowanie.

Do wniosku należy załączyć następujące dokumenty :

  • – akt zgonu spadkodawcy- akty urodzenia spadkobierców,
  • – akty małżeństwa osób dziedziczących, z których wynika zmiana nazwiska,
  • – odpisy wniosków dla wszystkich osób zainteresowanych / uczestników,
  • – oryginał testamentu – o ile taki pozostawił spadkodawca.

Występując z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku wnioskodawca obowiązany jest uiścić opłatę sądową w kwocie 100 zł, także opłatę od wpisu do Rejestru Spadkowego w kwocie 5 zł.

Postępowanie przeprowadzane jest w trybie nieprocesowym i kończy je wydanie przez Sąd postanowienia stwierdzającego nabycie spadku, aby otrzymać odpis prawomocnego postanowienia musimy złożyć taki wniosek, Sąd nie ma obowiązku z urzędu doręczać w/w postanowienia uczestnikom postępowania.

 

Akt poświadczenia dziedziczenia przeprowadzone u Notariusza

Dokument urzędowy sporządzany jest przez notariusza. Jest to niewątpliwie szybsza droga stwierdzenia nabycia spadku, ale co do zasady kosztowniejsza. Należy jednak pamiętać, że do notariusza możemy zgłosić się wyłącznie w sytuacji, gdy wszyscy spadkobiercy są ze sobą zgodni. Jeżeli na przykład podważana jest przez spadkobiercę ważność testamentu, wtedy należy złożyć wniosek do Sądu. Co niezwykle istotne, do notariusza wszyscy spadkobiercy muszą udać się jednocześnie. Nie jest możliwe przeprowadzenie notarialnego poświadczenia dziedziczenia w przypadku dziedziczenia na podstawie testamentów: ustnych, wojskowych, sporządzonych na polskim statku morskim lub powietrznym, a także wszelkich innych, co do których notariusz nie jest w stanie stwierdzić ich autentyczności.

Przeprowadzenie notarialnego poświadczenia dziedziczenia jest również uzależnione od przedstawienia notariuszowi testamentu. Notariusz odmiennie od sądu nie dysponuje środkami przymusu, które skłoniłyby osobę będącą w posiadaniu testamentu do jego wydania. W konsekwencji również w takim przypadku, będziemy zmuszeni udać się do sądu w celu stwierdzenia nabycia spadku. Zasadą jest, iż sądem tym jest sąd rejonowy właściwy dla miejsca ostatniego zwykłego pobytu spadkodawcy.

 

Zgodne żądanie poświadczenia dziedziczenia

Tak jak opisałem to powyżej, warunkiem sporządzenia notarialnego poświadczenia dziedziczenia jest zgodne żądanie wszystkich spadkobierców przeprowadzenia aktu poświadczenia dziedziczenia . Przy czym zgodne żądanie powinno zawierać w szczególności takie elementy jak: określenie osoby spadkodawcy oraz prawa, tytuł dziedziczenia, krąg spadkobierców, wysokość przypadających im udziałów w spadku. Notariusz – w przeciwieństwie do sądu – nie jest uprawniony do stwierdzenia dziedziczenia na rzecz innych osób aniżeli wskazane przez stawiających. Brak zgody pomiędzy swatającymi uczestnikami poświadczenia dziedziczenia, nawet mimo oczywistego kręgu spadkobierców skutkuje niemożliwością przeprowadzenia notarialnego poświadczenia dziedziczenia. W takiej sytuacji jedynym rozwiązaniem będzie wystąpienie do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku. Po sporządzeniu i podpisaniu aktu poświadczenia dziedziczenia notariusz niezwłocznie dokonuje wpisu do Rejestru Spadkowego.