Warto pamiętać że w przypadku sprawy sądowej o zachowek warto skorzystać z profesjonalnej pomocy adwokata. Dotyczy to zarówno prowadzenia sprawy w charakterze powoda , jak i prowadzenia sprawy w charakterze pozwanego. Kancelaria adwokata Łukasza Szyszkowskiego w Lublinie oraz filią w Chełmie pomoże ci ocenić podstawy do podnoszenia roszczeń o zapłatę zachowku, ocenić ich wysokość oraz prowadzić sprawę na etapie postępowania sądowego.

Co to jest zachowek ?

W skrócie zachowek jest to uprawnienie przysługujące spadkobiercy ustawowemu, który nie został powołany do spadku w drodze testamentu lub też został pominięty przy dysponowaniu majątkiem przez spadkodawcę za jego życia.

Czy należy mi się prawo do zachowku ?

Uprawnieni do żądania zachowku to :

  • Zstępni spadkodawcy- czyli dzieci spadkodawcy, a gdyby którekolwiek z nich nie przeżyło spadkodawcy, zachowku mogą żądać dalsi zstępni tj. wnuki, prawnuki itd.;
  • Małżonek spadkodawcy, o ile w chwili śmierci nie pozostawał ze zmarłym w separacji;
  • Rodzice spadkodawcy, ale tylko w wypadku gdy spadkodawca nie miał dzieci i rodzice byliby powołani do spadku z ustawy.

W przypadku, gdy spadkodawca miał dzieci, to rodzice spadkodawcy nie należą do kręgu osób  uprawnionych do dziedziczenia ustawowego, a tym samym nie są uprawnieni do zachowku.

Rodzeństwo i dzieci rodzeństwa jeżeli należą do kręgu spadkobierców ustawowych, ze względu na bezpotomną śmierć spadkodawcy i zostali wyłączeni od dziedziczenia na mocy testamentu, nie mogą żądać zachowku. Powyższe dotyczy również dziadków i ich potomstwa.

W jakiej wysokości należy mi się zachowek ?

Osoba uprawniona do zachowku może żądać 1/2 lub 2/3 wartości tego, co by jej przypadło na mocy dziedziczenia ustawowego. Wartość zachowku zróżnicowana jest w zależności od sytuacji życiowej pominiętego spadkobiercy. Zachowku wynoszącego 2/3 wartości schedy spadkowej może żądać osoba, która jest trwale niezdolna do pracy albo dziecko, wnuk lub prawnuk który nie ukończył 18 roku życia. W pozostałych przypadkach wartość zachowku wynosi 1/2 wartości udziału w spadku.

Kiedy zachowek się nie należy?

Osoba wydziedziczona w testamencie, uznana za niegodnego dziedziczenia przez sąd, albo ta która odrzuciła spadek nie jest uprawniona do żądania zachowku od spadkobierców.

Zachowek nie należy się również w razie zrzeczenia się dziedziczenia w umowie zawartej przed notariuszem z samym spadkodawcą (akt notarialny). Umowa taka zawierana jest jeszcze za życia spadkodawcy. Zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje także potomstwo osoby zrzekającej się, chyba że w umowie inaczej postanowiono.

Jak  ustalić wysokość zachowku ?

Ustalając wysokość zachowku musimy zacząć od określenia wartości całej masy spadkowej. Od tego zależeć będzie wartość zachowku, zasady rozliczeń, kto i ile ma komu zapłacić, a także właściwość sądu i opłaty od pozwu. Do wartości masy spadkowej zaliczamy wartości majątku jaki pozostawił spadkodawca w chwili śmierci. Uwzględniamy wartość poczynionych za życia spadkodawcy darowizn, a także wartość zapisów windykacyjnych.

Przepisy stanowią również, że przy obliczaniu zachowku nie bierzemy pod uwagę drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku, zapisów zwykłych i poleceń.

Przedawnienie roszczenia o wypłatę zachowku

Zgodnie z art. 1007§ 1 Kodeksu cywilnego, roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów i poleceń przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu (do dnia 23 października 2011 roku termin ten wynosił trzy lata).

Ogłoszenie testamentu następuje w trybie postępowania nieprocesowego, zgodnie z przepisami art. 646 i nast. Kodeksu postępowania cywilnego. Sąd albo notariusz otwiera i ogłasza testament, gdy ma dowód śmierci spadkodawcy. Testament jest obowiązana złożyć w sądzie osoba, w której posiadaniu dokument się znajduje, chyba że złożyła go u notariusza. O terminie otwarcia i ogłoszenia testamentu nie zawiadamia osób zainteresowanych, jednakże mogą one być obecne przy tej czynności.

Natomiast po dokonaniu ogłoszenia testamentu sąd spadku albo notariusz zawiadamia o tym fakcie – w miarę możności – osoby, których rozrządzenia testamentu dotyczą, oraz wykonawcę testamentu i kuratora spadku. Notariusz niezwłocznie zawiadamia o tym sąd spadku, przesyłając odpis sporządzonego artykułu. Testament wraz z protokołem otwarcia i ogłoszenia przechowuje się w sądzie spadku, chyba że został złożony u notariusza.

Właściwość sądu w przypadku złożenia pozwu o zachowek ?

Pozew o zachowek składa się w sądzie według ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli takiego miejsca w Polsce nie da się ustalić, to według miejsca położenia majątku spadkowego. Ważnym jest, aby pamiętać, iż jeżeli dochodzimy tytułem zachowku kwoty większej niż 75.000 PLN, to właściwy będzie Sąd Okręgowy, a nie Rejonowy.

Zachowek, a podatek

Osoba która otrzymała zachowek musi zapłacić podatek od spadków i darowizn. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania od zobowiązanego do zapłaty zachowku całości lub części kwoty.  O fakcie otrzymania zachowku należy powiadomić urząd skarbowy w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania kwoty zachowku.